Duygusal Zeka

Araştırmalar sadece zeki olmanın yani IQ'nun yüksek olmasının kişinin başarı ve mutlu olmasına yetmediğini göstermiştir. Duygusal zekası yüksek olan bireylerin özelliklerini incelediğimizde yaşamımız için ne kadar önemli olduğunu görebilirsiniz. Duygusal Zekanın (Duygusal Olgunluk) sonradan geliştirilmesi mümkündür. Aşağıda belirtilen beş temel niteliği kapsar.

KENDİYLE İLGİLİ FARKINDALIK:

Kişinin kendi iç dünyasını tanıması, tercihlerini yapabilmesi, sahip olduğu kaynakların ve gücün farkında olmasıdır.

• Kendini Değerlendirme: Kişinin kendi duygularını ve bunların doğurduğu sonuçları fark etmesi, bunları dile getirmesi. “Ders çalışmak istemiyorum ama çalışmazsam düşük not alırım ve üzülürüm. Oysa başarılı olmak istiyorum. O zaman çalışsam iyi olur.”
• Özgüven: Kişinin yetkinliklerinin ve eksikliklerinin farkında olması ve bu yetkinliklerle “değerli olduğuna” inanması. “Bu konuyu kavrayabilirim ama her gün test çözmek için istikrarlı olmalıyım. İşte zorlandığım konu bu. Bunun için yardım alsam iyi olur.”

KENDINI YÖNETME:

Kişinin sahip olduğu dürtüleri, istekleri kontrol etmesi ve yönlendirmesi.

• Kendini Kontrol: Kişinin dürtülerini ve içinden gelen olumsuz duyguları (Örneğin öfke kontrolü, kaygıyla baş etme, vb.) kontrol etmesi, olumsuz duygularla başa çıkabilmek, duygusal olgunluk açısından çok önemli bir ölçüttür.
• Güvenirlik: Ahlaklı dürüst ve tutarlı olmak, yaptıklarıyla düşüncelerinin bir olması. (Özü sözü bir olması.)
• Esneklik: Kişinin beklenmedik durumlara ve değişikliklere uyum sağlayabilmesi. (Kaygıyla başetmek için temel bir özelliktir)
• Yeniliklere Açık Olmak: Yeni bilgi, yaklaşım ve fikirlere rahatsızlık duymadan yaklaşması, uygulaması
• Kontrol Odağı Kendi İçinde Olmak: Soruların sonucunda sorumluluğu başkalarını suçlamadan kendinin üstlenmesi, kendini sorgulaması, “Bu durumun düzelmesi için ben ne yapabilirim? Başkalarından beklemektense kendi sorunumu en iyi ben çözerim” demesi, sorumluluğunu kabullenmesi.

MOTIVASYON:

Kişinin amaçlarına ulaşmak için duygularını yönlendirmesi.

• Bağlılık: Kişinin bağlı bulunduğu ekibin veya işletmenin amaçlarından ve hedeflerinden heyecan duyması.
• Başarı Yönelimi:Kişinin en iyiye doğru sürekli gelişim çabası içinde olması.
• Girişimcilik: Kişinin fırsatları fark etmesi ve zorlukları bir fırsata dönüştürmek için harekete geçmesi.
• İyimserlik: Kişinin engeller ve güçlükler karşısında amacını izlemekte kararlı olması. “Yapabilirim, bu durumun düzelmesi için mutlaka yapılacak bir şeyler vardır, olmasa da düyanın sonu değil.”

EMPATI:

Kişinin başkalarının duygularını ve ihtiyaçlarını anlayabilmesi ve bunu anladığını karşısındakine belirtmesi.

• Diğer İnsanları Anlama: Kişinin başka insanların duygularını ve bakış açılarını fark etmesi, bu konuda duyarlılık geliştirmesi ve onların kaygılarıyla “yargılamadan ve savunmaya geçmeden” samimi olarak ilgilenmesi.
• Başkalarını Geliştirme: Kişinin başka insanların ihtiyaçlarını fark edip karşılaşırken onları memnun etmekten mutluluk duyması.
• Hizmete yönelik olma: Başkalarının ihtiyaçlarını fark edip karşılarken onları memnun etmekten mutluluk duyması.

SOSYAL BECERILER:

Kişinin başka insanların davranışlarını kendi doğrultusunda yönlendirilmesi, isteklerini zorlanmadan ve zorlamadan elde etmesi.

• İletişim: Kişinin karşısındaki kişiyi anlayabilmek için dinlemesi, kendini ifade edebilmesidir.
• Etki Yaratma ve Etkileme: Kişinin karşısındaki kişi ya da grupta istek uyandırıp heyecan yaratmasıdır.
• Çatışma Çözümü: Kişinin anlaşmazlıkları çözebilmesi.
• İşbirliği: Kişinin başka insanlarla ortak amaçlar doğrultusunda işbirliği yapmaktan zevk duyması.
• Ekip Çalışmasına Yatkınlık: Kişinin bir grupla birlikte olduğu zaman ortak amaçlar doğrultusunda bir çalışmaya girebilmesi.
• Liderlik: Kişinin başkalarını ikna ederek, ilham vermesi, heyecan yaratması ve harekete geçmesi.
• İlişki Kurma: Aile, sosyal ve iş çerçevesinde anlamlı ve doyumlu ilişkiler kurması, çevresindekilerle ilişki kurma ve geliştirme konusunda zorluk çekmemesi.
• Gücünün Farkında Olması: Kişinin çevresindeki güç sahibi kişilerle ilişkilerini sağlıklı biçimde düzenleyebilmesi. Gereken durumlarda uyum gösterebilmesi, karşı çıkması gerektiğine inandığı durumlarda mücadelesini stratejik bir temelde sürdürmesi.

Konuyla ilgili yararlanılan ve önerilebilecek kaynaklar:

• Ekip Çalışması ve Liderlik – Prof. Dr. Acar Baltaş – Remzi Kitabevi (s:71-74)
• Duygusal Zeka –Daniel Goleman – Varlık / Özel Yayınevi
• Duygusal Zeka Testleri – Duygusal Zekanızı Değerlendirin – S.Brocket/G.Braun – MNS Yayıncılık